Hemen hemen hepimiz günde bir fincanda olsa çay yada kahve içeriz. Hatta bunu tiryakilik haline getiripte olmazsa olmaz diyenlerde mevcuttur aramızda. Oysa ki kafainin keyifli olduğu kadar bir çok zararıda var.

Sohbetlerinizin sıcak misafiri kahveler bebeğinize zarar veriyor! Gün içinde aldığınız kafein miktarı bebeğinizin ve sizin sağlığınızı etkiliyor. Kafein dünyada en sık tüketilen, bağımlılık yapan maddedir. Kafein beyinde uyarıcı etki oluşturur ve bağımlılık yapar. Kalbi uyarıcı, zindelik verici, uyku açıcı az miktarda da idrar sökücü etkisi vardır. Kafeinin hiçbir besleyici ve faydalı yanı yoktur.

Kafein doğada pek çok bitkide bulunur. En bilinenleri kahve, çay ve kakaodur.

Kafein mutluluk hormonu olarak bilinen dopamini arttırır. Uzun süre bu şekilde durmak mümkün değildir. Bu etki bir süre sonra azalınca vücut tekrar kafein almak ister. Aşırı derece kafein tüketilirse vücut sürekli uyarı halinde olacağı için yorgun düşer, hırçınlaşırız.

Beynimizin derin uykuya geçmek için adenosin denen maddeye ihtiyacı vardır. Eğer adenosin sinir uçlarına bağlanamazsa derin uykuya geçemeyiz ve sabahları dinlenmeden uyanırız. Kafeinin yarı ömrü 6 saattir, öğleden sonra alınacak kafein gece halen kan dolaşımımızda bulunacaktır. Buna dikkat etmek gerekir.

Kafeinin bebeğe etkisi

Yapılan çalışmalarda kafein alımının bebeklerde özür yaratıcı etkisi olmadığı ortaya çıkarılmıştır. Fakat yüksek miktarlarda (günde 6 fincandan fazla kahve) kafein alan kişilerde 2.trimester (3–6’ncı aylar arasında) düşüklerinde artış saptanmış. Yüksek doz kafein verilerek yapılan hayvan deneylerinde fetüslerin beyin ağırlığında azalma, doğum sonrası öğrenme ve hatırlamada güçlük saptanmıştır.

Kafeinin asıl etkisi kalp, solunum sistemi ve davranış değişiklikleri üzerinedir. Gebelikte ya da emzirme esnasında alınan kafein hem annenin hem de bebeğin kalp ve solunum hızını arttırır, davranışlarında değişikliklere yol açarlar.

Kafein, sigara ve alkolün kanser yapıcı etkilerini arttırır. Kafein aynı zamanda idrar söktürücü etkisi ile gebelik idrara çıkmayı arttırır, aşırı miktarda alınırsa sıvı ve elektrolit kaybına yol açabilir.

Özellikle yemeklerden hemen sonra alındığında bağırsaklardan demir emilimini yüzde 40 oranında azaltır ve bu demir gereksiniminizin çok yüksek olduğu hamilelik döneminde oldukça önemlidir.

Önerilenden fazla kafein almanız çok mu tehlikelidir?

Bu konu ile ilgili olarak elde yeterli bilimsel kanıt yoktur. Bazı çalışmalar yüksek miktarda kafein alımının düşük, düşük doğum ağırlığı, yarık damak ve yarık dudak gibi anomalilerle ilişkili olduğunu düşündürmektedir. Ancak bu çalışmalarda eksik olan nokta, alkol ve sigara gibi bu durumlara yol açabileceği bilinen diğer risk faktörlerinin dikkate alınmamış olmasıdır.

Tüm dünyada bugün kabul gören görüş, çok fazla miktarda kafein tüketiminin düşük doğum ağırlıklı bebeklere neden olabileceği ve kafeinin çok yüksek dozlarda alındığında risk yaratabileceğidir.

Hangi besin maddesinde ne kadar kafein bulunur?

Kafein, tahmin ettiğinizden daha fazla maddenin içinde bulunur. Örneğin, çikolatada, bazı bitkisel çaylarda kafein vardır. Soğuk algınlığı ilaçlarıyla ağrı kesiciler ise dekafein içerir. Benzer şekilde alerji ilaçlarında da kafein olabilir.

Çay ve kahve gibi içeceklerin içerdiği kafein miktarı, demlemesine ya da kahvenin türüne göre değişebilir. Sanılanın aksine, kola dışındaki pek çok meşrubatta da kafein bulunmaktadır.

Hamilelikte kafein alımını nasıl kontrol edebilirsiniz?

Gün içinde aldığınız kafein miktarını bazı küçük değişikliklerle azaltabilirsiniz. Örneğin, sallama çay içiyorsanız poşeti suda 5 dakika yerine 1 dakika bekleterek kafein oranını yarı yarıya azaltmanız mümkündür. Bitkisel çay tercih ediyorsanız, kutusundaki uyarıcı etiketleri kontrol edin. İçindeki kafein ve diğer maddelerin miktarı kutusunda yazmayan markaları tercih etmeyin. Bu şekilde, hamilelikte kullanılması sakıncalı olabilecek katkı maddeleri içermediğinden de emin olabilirsiniz. Eğer kahve sizi zihinsel açıdan rahatlatıyorsa ya da sabah ritüeliniz ise kafeinsiz kahveleri tercih etmeye çalışın.

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Fatma Gençtürk Özer