Günümüz koşullarında kadınlar artık çocuk sahibi olmayı ikinci plana atıyor. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Gökçen Erdoğan, ileri yaş gebeliklerin getirdiği riskler ve bu risklerden korunmak için yapılması gerekenler hakkında önemli bilgiler verdi.

Geçmişte, 35 yaşındaki gebelikler yaşlı gebelik olarak tanımlanırken, insan yaşamının uzaması ve yaşam kalitesinin artmasıyla birlikte bu tanımlama artık 40 yaş üzeri için yapılıyor. 1980’li yıllara oranla 2000’li yıllarda 30 yaşın üzerinde ilk kez anne olma oranı 3 kat, 35 yaşın üzerinde 6 kat ve 40 yaş üzerinde 15 kat artmış durumda. Çocuk sahibi olmayı sürekli ertelemenin en büyük riski yaş ilerledikçe doğal yollarla gebe kalma şansının azalması. 20-30’lu yaşlarda doğum kontrol yöntemi kullanmayan, düzenli ilişkiye giren ve çocuk isteyenlerin her ay %20’si başarılı olurken, bu oran 30’lu yaşlarda %15’e, 40’lı yaşlarda ise %5’e iniyor. 40 yaştan sonraki çoğu gebelik üremeye yardımcı tedavilerin katkısı ile oluşuyor.
Bir anne adayının bedeninde, gebelik sırasında olağanüstü denebilecek ancak sağlıklı ve genç bir insanın tolere edebileceği ve uyum sağlayabileceği değişikler oluyor. İleri yaşta gebe kalan kadının kalp, damar, solunum, böbrek, iskelet, meme, cilt ve jinekolojik organları özellikle de başta rahim olmak üzere organ sistemi etkileniyor. Elbette anne adayının herhangi bir sağlık sorunu yoksa ve organ rezervleri iyi durumda ise herhangi bir sorun yaşanmıyor.
İleri yaş gebeliklerinde sık yaşanan sorunlar

• Kromozom anomalili (genetik yapısı bozuk) bebek doğurma riski artar. Bu risk en bilinen şekli ile down sendromunda (Mongol bebek) belirgindir.
• İleri yaştaki anne adaylarında düşük riski 4 kat fazladır. Bu durum, yaşla birlikte kromozomal anomali riski artması ile doğrusal ilişkilidir.
• İleri anne yaşında, dış gebelik ortaya çıkma riski, genç yaş gebeliklere göre biraz daha fazladır.
• Anne yaşının ilerlemesi ile birlikte ikiz, üçüz gibi çoğul gebelik oranı yükselir.
• İleri yaşlarda karşımıza çıkan hipertansiyon ve diyabet gibi durumlar, gebelikle birlikte görüldüklerinde, bebek ve anne açısından tehlikeli olabilir. 35 yaş üzerinde gebeliklerde hipertansiyon erken yaş gebeliklere göre 2-4 kat daha sık görülür. Gestasyonel diyabet (gebeliğe bağlı şeker hastalığı), ileri yaş gebeliklerde daha sık görülen bir diğer hastalık.
• İlerleyen yaşla birlikte bebeğin plasentası ile ilgili problemler de daha sık görülür.
• Erken doğum riski artar.
• Damar dolaşımının ilerleyen yaşlarda bozulmasına bağlı olarak düşük doğum ağırlıklı bebek doğurma riski, plasental yetmezlik riski yükselir.
• Doğum sonrası kanama ve uzamış doğum eylemi nedeni ile sezaryen operasyonu ihtimali artar.
• İleri yaşta ilk hamileliğini yaşayan anne adaylarının doğum eyleminin tüm aşamaları daha genç hamilelere göre daha uzun sürer.
• Ayrıca hamilelerde iri bebek sıklığı ve doğumda omuz takılması riski artış gösterir.
• İleri yaş annenin doğum yükü, doğum sonrası hızlı bedensel değişikliklere uyum zorluğu yaratır.
• Sistemik ek hastalıklar ve anestezik problemlerin artışı gibi genç anne adayına kıyasla doğuma bağlı komplikasyonlar artar.
• Normal doğum açısından ileri yaş annenin doğum yolu yapıları gençlere kıyasla daha az esnek olduğu için yırtık, kanama, ileride idrar kaçırma vb. problemler daha fazla oluşur.
• 30'lu ve 40'lı yaşlardaki gebelerin hamilelikte ve doğum sırasında komplikasyon yaşama olasılıkları daha yüksek olduğundan, vücutları eski hallerine daha genç annelerinki kadar hızlı bir şekilde dönmeyebilir. Bu da iyileşme ve toparlanma sürecini biraz daha yavaşlatabilir.

Riskler, erken müdahale ile yok edilebilir

Gebelik öncesinde; kadında var olan kansızlık, diyabet, troit hastalıkları, hipertansiyon, kalp hastalığı, akciğer, böbrek ve diğer sistemler ile ilgili olarak ayrıntılı muayene ve uygun tedaviler ile annenin gebe kalmasından sonra bebeğin anneye ek yüklemeleri ile oluşacak sistemik sorunlar çözülebiliyor. Gebe kalındığında ise hem annenin hem de bebeğin sağlığı takip ediliyor. İleri yaşlarda sağlıklı bir gebelik ve doğum için o yaşlara kadar kilo kontrolüne dikkat edilmesi, sigara içilmemesi, düzenli jinekolojik kontrollerle giderek organ kaybına yol açacak hastalıklardan korunulması ve doğru beslenme önerilerine uyularak gerekli antioksidanların kullanılması öneriliyor.
Şunu da unutmamak gerekir ki; mucizevi bir olay olan doğum, anneyi yeniliyor. Bebeğin genç hücreleri anneye de gençlik veriyor. Anne adayı genç olduğunda bu fayda fark edilmiyor ve görsel bulgusu fazla olmuyor. Ancak 40 yaş civarındaki hamilelerde bu olumlu değişiklik görsel olarak da fark ediliyor. Dünyanın her yerinde kadınların erkeklerden daha uzun yaşamasının sırrı da işte bu. Gebelik sırasında bebeklerinden yenilenme yardımı alan anneler daha uzun yaşıyor. Geç yaşta doğum yapan kadınlarda östrojen hormonu artışına bağlı olarak Alzheimer riski azalıyor. Ayrıca, ileri yaş gebeliklerinde annelerin bebek sahibi olma duygusunu daha yoğun yaşadığını ve kendilerini daha genç daha güzel hissettiklerini de görüyoruz.